گردشگری رویداد - گردشگری نوین

داشتن کفش مناسب و راحت مهم‌ترین وسیله یك طبیعت گرد است. کفش باید پاهای فرد را در مقابل سرما، گرما، سطوح ناصاف، رطوبت و غیره محافظت نماید و در ضمن دارای استحکام بالایی نیز باشد تا بر اثر ضربه آسیبی به پا و خود کفش وارد نشود. باید این نکته را مد نظر داشت که برای هرگونه شرایط آب و هوایی و یا زیستگاهی باید کفش مناسب آن را استفاده نمود.

برای مناطق جنگلی و دشتی می‌توان از کفش‌ها یا کتانی‌های ورزشی (Tracking)استفاده نمود ولی در هنگام خرید باید استحکام کفش را مد نظر داشت. این گونه كفش‌ها نباید هیچ گونه محدودیتی برای مچ پا ایجاد كنند و نیز باید دارای عاج‌های كوچكی در قسمت كفه كفش باشند.

برای مناطق کوهستانی باید از کفش کوه استفاده نمود. باید دقت کنید که کفۀ این کفش‌ها دارای عاج‌های مناسب باشد تا پیمودن سطوح ناهموار و پر شیب آسان‌تر گردد. برای مناطق تالابی و پر باران، استفاده از چکمه‌های لاستیکی که به چکمه‌های باغبانی نیز معروف هستند بهترین گزینه است. این چکمه‌ها ضد آب بوده و تا زانو را می‌پوشانند و به رغم قیمت بسیار کم، بیشترین کارایی را در این مناطق دارند.

در نهایت باید به این نکته توجه داشته باشید که هرچه وزن کفش شما کمتر باشد، انرژی کمتری را در هنگام پیاده‌روی به هدر خواهید داد.

یك كوله‌پشتی خوب به شما این امكان را می‌دهد تا بتوانید بار بیشتری را با خستگی كمتر حمل كنید و در نتیجه بازدهی شما در طبیعت به مراتب بیشتر خواهد بود. کوله‌پشتی‌ها بر حسب شرایط و نوع استفاده در اشکال و ابعاد و جنس‌های مختلفی تولید می‌شوند.

برای تهیۀ کوله‌پشتی باید به چند نکته توجه نمایید تا بتوانید بیشترین استفاده را از کوله‌پشتی خود ببرید و بازدهی شما در طبیعت افزایش یابد.

اولین نکته اندازۀ کوله‌پشتی است. در صورتی که می‌خواهید پیاده‌روی طولانی مدتی داشته باشید و یا شبی را در طبیعت سپری کنید، حجم کوله‌پشتی شما باید به اندازه‌ای باشد که بتواند کیسه‌خواب، آب، مواد غذایی و وسایل مورد نیازتان را در خود جای دهد. همچنین در صورتی که می‌خواهید پیاده‌روی کوتاهی انجام دهید نباید کوله‌پشتی شما دست و پا گیر باشد. غالباً حجم کوله‌پشتی را با لیتر می‌سنجند (مثلاً 35، 50 یا 70 لیتری) و این حجم برابر حجم فضای داخلی کوله‌پشتی بدون احتساب جیب‌های آن است. همچنین اگر کوله‌پشتی شما دارای جیب‌های متعدد باشد، از نظر امکان قرار دادن وسایل و سهولت دسترسی به آنها بهتر است.

علاوه بر این کوله‌پشتی باید آناتومیک باشد و فشار کمتری را به شانه‌ها و کمر وارد کند. کوله‌پشتی‌های جدید طوری طراحی شده‌اند که با در نظر گرفتن قوس کمر و نیز تعبیۀ بند سینه و بند شکم، هنگام پیاده‌روی خستگی کمتری را احساس می‌کنید. نکتۀ مهم دیگر این است که هیچگاه نباید وزن کوله‌پشتی پر شدۀ شما بیش از 15% وزن بدنتان باشد. كوله‌پشتی‌های جدید از مواد كاملاً ضد آب ساخته می‌شوند تا در صورتی كه شرایط جوی نامساعد گردد، وسایل داخل آن محفوظ بمانند. البته شما می‌توانید از روكش‌هایی كه به منظور محافظت از كوله‌پشتی در برابر باران و برف ساخته شده‌اند نیز استفاده كنید.

یك كوله‌پشتی بزرگ می‌تواند تجهیزات مختلفی را كه برای چند روز سفر نیاز دارید از جمله كیسه‌خواب، آب و مواد غذایی، دوربین چشمی، كتاب راهنمای صحرایی و بسیاری ملزومات دیگر را در خود جای دهد اما توجه داشته باشید كه پس از رسیدن به مقصد و در پیاده‌روی‌های چند ساعته لازم نیست همۀ وسایلتان را همراه داشته باشید و بهتر است از كوله‌پشتی‌های كوچك‌تر كه به كولۀ یك‌روزه معروف‌هستند استفاده كنید و فقط وسایل كاملاً ضروری را همراه بردارید.

البته ذكر این نكته نیز ضروری است كه تنها داشتن یك كوله پشتی خوب ملاك نیست و چیدمان تجهیزات در داخل كوله پشتی نیز بسیار حائز اهمیت است. چیدن درست و اصولی تجهیزات در داخل كوله پشتی باید به گونه‌ای باشد كه علاوه بر اینكه حجم بیشتری از وسایل را جا در فضای كوچكتری جا می‌دهد، امكان دسترسی به وسایل ضروری را آسان‌تر نموده و توازن كوله پشتی نیز حفظ گردد. چیدمان غلط كوله پشتی در پیاده‌روی‌های طولانی می‌تواند به ستون مهره‌ها آسیب وارد نماید.

برای رسیدن به حداکثر عملکرد و راحتی بیشتر در طبیعت، لباس‌ها باید شرایط لازم برای وارد شدن به منطقۀ مورد نظر را داشته باشند.

لباس‌ها به دو دستۀ زمستانه و تابستانه تقسیم می‌شوند که در زیر در مورد هر کدام جداگانه توضیح داده خواهد شد.

در پاییز که هوا شروع به سرد شدن و روزها رو به کوتاه شدن می‌کنند، مسئلۀ لباس مناسب فکر اکثر طبیعت گردان را به خود مشغول می‌دارد. در این زمان باید لباسی را پوشید که بدن را از سرما حفظ کند، ضد باد باشد و در پیاده‌روی، از بالا رفتن دمای بدن و عرق کردن جلوگیری نماید. زمانی که پیاده‌روی می‌کنید، دمای بدن بالا می‌رود و شروع به تعریق می‌کنید و زمانی که می‌خواهید برای استراحت توقف کنید، سرما به سرعت وارد بدن می‌شود و دچار مشکل خواهید شد. به ویژه اگر شرایط آب و هوایی هم مطلوب نباشد، روز خوب شما به کلی خراب خواهد شد.

بهترین راه حل این است که از لباسی استفاده شود که از پارچه‌های (Gore-tex) ساخته شده باشد. این لباس‌ها ضمن گرم نگهداشتن بدن، اجازۀ خروج بخار و تعریق بدن را می‌دهند درحالی‌که ضد آب نیز هستند. برای تهیۀ این لباس‌ها هزینۀ بیشتری را باید بپردازید ولی این لباس‌ها باعث کاهش وزن و حجم لباس شما می‌شوند.

در تمام فروشگاه‌های معروف لباس ورزشی و شکار، مدل‌های بسیار متنوعی در قفسه‌های آنها مشاهده می‌شود. در ابتدا باید دقت شود که رنگ‌های کدر به ویژه در محدودۀ رنگ سبز برای استتار (Camouflage) در طبیعت بهتر است. در فصول پر بارش بهتر است جنس شلوار هم ضد آب باشد. همچنین بهتر است کاپشن و شلوار شما دارای جیب‌های زیپ‌دار متعدد و بزرگ باشد تا بتوانید لوازم ضروری خود را به دور از خطر خیس شدن در دسترس خود جای دهید. برای طبیعت گردی در مناطق پر باران پیشنهاد می‌شود همواره شنل‌های ضد آب (پانچو) به همراه داشته باشید.

در فصول گرم و یا مناطق گرم می‌توان از یک پیراهن نازک نخی استفاده نمود. دقت کنید که اگر پیراهن شما آستین بلند باشد به مراتب بهتر است زیرا اگر به ناچار چندین ساعت زیر آفتاب سپری کنید، پوست دستتان مسلماً آسیب خواهد دید. همچنین بهتر است همواره کلاه به همراه داشته باشید تا صورت خود را در مقابل نور آفتاب محافظت کنید. کلاه‌های گرد و لبه‌دار برای حضور در طبیعت مناسب‌تر هستند.

جوراب علاوه بر گرم نگه داشتن پا از اصطکاک بين پا و کفش جلوگيری می‌کند. بنابر‌این هرچه جوراب ضخیم‌تر باشد بهتر می‌تواند به وظایف خود عمل كند. به این جوراب‌ها جوراب‌های حوله‌ای نیز اطلاق می‌شود.

جورابهايی که از پشم يا مواد مصنوعی درست شده اند، می توانند اين وظايف را انجام دهند ولی جورابهای نخی اين قابليت را ندارند. جورابهای نخی خيس و از آب اشباع می شوند و به پا می چسبند و پوست پا را نازک كرده و باعث بروز تاول می شوند.

جوراب بايد عرق پا را به خود جذب کند. از آنجايی که کفش ها قابليت تنفس کردن و بيرون دادن بخارو عرق پا را ندارند (البته كفش‌هایی كه در ساخت آنها از پارچه‌های Gore-Texاستفاده شده تا حدودی این قابلیت را دارند) تا زمانی که کفش ها را در نياوريد، عرق پا در کف آنها جمع مي‌شود.

خيلی از گردشگران دو جفت جوراب روی هم می پوشند. جوراب مجاور پا يک جوراب نازک نخی است كه عرق را از پا دورمي‌کند و به نوعی در مدت پیاده‌روی خشک باقی می ماند. جوراب دوم کلفت و ضخيم تر انتخاب می شود تا بتواند رطوبت عرق پا را از جوراب ديگر جذب کند و تشکيل لايه ای در زير پا بدهد. بعضی ها هم يک جفت جوراب نيمه کلفت يا کاملاً کلفت از جنس پشم يا مواد مصنوعی را ترجيح می دهند.

البته استثناهای زيادی وجود دارند. سعی کنيد طوری جوراب بپوشيد که بتوانيد پاهای خود را در کفش تکان بدهيد. جوراب اضافی نبايد باعث محدود كردن گردش خون و  ايجاد گرما در پا شود.

بطور كلی جورابهای مخصوص راه پیمايی و كوه نوردی گزينه‌ بسيار مناسبی برای طبیعت‌گردان هستند زيرا دارای الياف تركيبی پشم و نايلون هستند و محل‌های تحت فشار و حساس نيز تقويت شده‌اند .

اگر در یك سفر طبیعت‌گردی ناگزیر به اقامت شبانه در هوای باز باشید، حتی در صورتی که چادر هم داشته باشید، باز هم هیچ وسیله‌ای غیر از یک کیسه‌خواب نمی‌تواند آسایش لازم را برای شما فراهم کند.

کیسه‌خواب‌ها معمولاً از لحاظ ماده‌ای که به عنوان عایق گرمایی در ساخت آنها استفاده شده است به دو دستۀ مواد مصنوعی و پر تقسیم می‌گردند.

کیسه‌خواب‌هایی که عایق آنها از مواد مصنوعی و عمدتاً پشم‌شیشه است، سبک و پرحجم بوده و در دمای کمتر از صفر درجه کارایی چندانی ندارند. این نوع کیسه‌خواب‌ها فراوان‌ترین و ارزان‌ترین نوع کیسه‌خواب در بازار ایران هستند.

نوع دیگر کیسه‌خواب‌هایی هستند که از پر به عنوان عایق در آنها استفاده شده است. این کیسه‌خواب‌ها بسیار سبک و کم‌حجم بوده و در دمای کمتر از صفر درجه نیز قابل استفاده هستند. البته برای خرید آنها باید هزینۀ بیشتری نیز پرداخت کنید. نکتۀ مهم در استفاده از این کیسه‌خواب‌ها این است که پس از بازگشت از مسافرت باید آنها را به صورت باز شده نگهداری کنید زیرا اگر مدت زمان زیادی به صورت فشرده و بسته شده بمانند، پرهای داخل آن خاصیت عایق بودن خود را تا حد زیادی از دست می‌دهند. همچنین تا آنجا که ممکن است از شستن آنها خودداری کنید و در صورت لزوم از آب کاملاً سرد استفاده کنید. بهترین کیسه‌خواب‌های پر از پر ناحیۀ سینۀ قو تهیه می‌گردند زیرا به نسبت سایر پرها سبک‌تر و گرم‌تر هستند.

به طور کلی کیسه‌خواب‌ها از لحاظ نوع ساخت و مدل آنها به دو دستۀ نقاب‌دار و بدون نقاب تقسیم می‌گردند. کیسه‌خواب‌های نقاب‌دار یا زمستانه دارای پوششی برای محافظت از سر در مقابل سرما هستند ولی کیسه‌خواب‌های بدون نقاب یا تابستانه فاقد این بخش بوده و در صورتی که زیپ آنها کاملاً باز شود، مانند یک پتو قابل استفاده هستند.

بر روی اکثر کیسه‌خواب‌ها یک برگه دوخته شده است که اطلاعاتی از قبیل پایین‌ترین دمایی که کیسه‌خواب قابلیت استفاده دارد، جنس عایق گرمایی و نیز میزان ضد آب بودن آن درج گردیده است. همچنین هنگام خرید باید دقت نمایید که طول و عرض کیسه‌خواب مورد نظر با طول و عرض بدن شما متناسب باشد.

شاید به عقیدۀ عده‌ای چادر برای طبیعت‌گردی چندان هم لازم و ضروری نباشد ولی اگر مجبور شوید حتی یک شب را در شرایط بد آب و هوایی بگذرانید، اهمیت آن را درک خواهید کرد.

وقتی که مجبور به کمپ زدن در جایی باشید، اولین وسیلۀ مورد نیاز چادر است. چادرها بر حسب شرایط استفاده و نیاز بازار در شکل‌ها و مدل‌های مختلف و از جنس‌های متفاوتی ساخته می‌شوند. قبل از پرداختن به جزئیات، لازم به ذکر است که چادر صرفاً برای جلوگیری از باران و برف ساخته نشده بلکه وظیفۀ چادر حفظ شخص در مقابل گرما، سرما، باد، باران، برف، آفتاب و همچنین حشرات و جانوران موذی و گزنده است.

از لحاظ شکل ساختاری، چادرها را به انواع خیمه‌ای و فنری تقسیم می‌کنند که البته چادرهای فنری، فراوان‌ترین نوع چادر در بازار هستند. حجم چادر بر اساس تعداد نفر بیان می‌شود. مثلاً چادر 2 نفره یا 4 نفره. البته باید توجه داشته باشید که یک چادر 4 نفره طوری طراحی شده است که 4 نفر بتوانند در کنار هم دراز بکشند ولی این شرایط، شرایط مطبوعی نیست. بنابراین توصیه می‌شود اگر می‌خواهید شبی را راحت بخوابید و وسایلتان هم در داخل چادر جای بگیرند، تعداد نفرات را به نصف تقلیل دهید به این معنا که یک چادر 4 نفره برای 2 نفر قابل استفاده خواهد بود. از لحاظ جنس نیز چادرها انواع گوناگونی دارند. عموماً چادرها را یک‌لایه می‌سازند که جنس این لایه از الیاف پلی‌استر یا مشابه آن است که به چادر خاصیت ضد آب و ضد باد بودن را می‌بخشد. از دیگر ویژگی‌هایی که چادرها باید دارا باشند، سبک و کم‌حجم بودن آنهاست و البته به راحتی برافراشتن چادر نیز باید توجه نمود. به علاوه اگر در دو یا سه طرف چادر دریچه‌هایی برای ورود و خروج هوا تعبیه شود که با زیپ قابل بسته شدن باشند، کارایی چادر در هوای گرم، بالاتر خواهد رفت.

امروزه GPSبه عنوان مهم‌ترین ابزار برای مسیریابی و تعیین موقعیت جغرافیایی قلمداد می‌گردد که برای طبیعت‌گردان کاربردهای فراوانی دارد. البته قابلیت‌های عمومی GPS ها به موارد بالا ختم نمی‌شود و از این وسیله می‌توان برای تعیین جهات جغرافیایی به عنوان قطب‌نما، تعیین سرعت، ارتفاع، ساعت طلوع و غروب خورشید و ماه، ثبت مسیر پیموده شده، تعیین فواصل نقاط مختلف و صدها کاربرد دیگر استفاده نمود.

برای استفاده از این وسیله در هر نقطه‌ای از کرۀ زمین که باشید فقط کافیست که در زیر آسمان قرار بگیرید (چیزی حد فاصل GPSو آسمان قرار نداشته باشد) و دستگاه خود را روشن نمایید و پس از آنکه دستگاه ماهواره‌ها را یافت و بر روی آنها قفل شد از امکانات آن استفاده نمایید.

این دستگاه‌ها طوری ساخته می‌شوند که ضد آب باشند و با قرار گرفتن در معرض باران شدید و یا حتی افتادن در آب خراب نشوند. البته در چنین شرایطی ممکن است آب وارد قسمت باتری‌ها شود ولی خود دستگاه کاملاً ضد آب است. برخی از GPS ها هم خاصیت شناوری دارند یعنی اگر در آب بیفتند، شناور می‌مانند. صفحه نمایش GPSقابلیت روشن شدن را دارد و این امر امکان استفاده از آن را در شب نیز مهیا می‌کند. منبع تغذیۀ GPSعموماً دو عدد باتری قلمی است.

ابتدایی‌ترین كاری كه همۀ GPS ها انجام می‌دهند نشان دادن مختصات جغرافیایی محل است. سپس می‌توانند نقاط مختلف را در خود ذخیره كرده و یا به صورت یك خط مسیر حركت شما را پیوسته ثبت نمایند. همچنین می‌توانند ارتفاع و ساعت ثبت نقاط را هم به طور همزمان ثبت كنند و به دلخواه می‌توانید برای هر نقطه‌ای كه ثبت می‌كنید یك نماد مرتبط اختصاص دهید. همۀ GPS ها دارای یك قطب‌نما هستند كه می‌توانند شمال مغناطیسی و یا شمال واقعی را بسته به نیاز و تنظیم شما نشان دهند. همچنین GPS ها دارای یک ارتفاع‌سنج هستند که با تغییرات فشار کار می‌کند و می‌تواند نمودار تغییرات ارتفاع بر حسب زمان را رسم کند. سرعت‌سنج GPSمی‌تواند علاوه بر نمایش سرعت حرکت در هر لحظه، حداکثر سرعت، سرعت متوسط، مدت زمان حرکت، مدت زمان توقف و ... را نیز محاسبه و نشان دهد. بنابراین زمانی که شما راه می‌روید و یا سوار خودرو هستید می‌توانید سرعت حرکت را مشخص نمایید.

امروزه بر روی گوشی‌های تلفن همراه و ساعت‌های مچی هم سامانۀ GPSنصب شده است اما باید گفت كه هیچگاه كارایی و قابلیت‌های یك دستگاه GPSرا ندارند.

تماشای حیات وحش بدون دوربین چشمی شبیه غذا خوردن بدون قاشق و چنگال است. داشتن دوربین، چشم‌های شما را به دنیای جدیدی باز می‌کند و به شما اجازه می‌دهد زیبایی و جذابیت حیوانات را تمام و کمال درک کنید. البته داشتن دوربین چشمی صرفاً برای مشاهده حیوانات نیست و طبیعت‌گردان به طرق مختلف می‌توانند از كارایی‌های این وسیله استفاده نمایند.

دوربین‌های چشمی دارای تنوع بسیار زیادی هستند و البته محدوده قیمت آنها نیز بسیار گسترده است. بنابراین داشتن شناخت از كارایی آنها بر اساس نیاز شما بسیار مهم است.

اگر به بدنۀ یک دوربین چشمی نگاه کنید معمولاً چند عدد روی آن می‌بینید. اعدادی مثل 30 × 8 و 50 × 7 و 40 × 10 و ...

در این دسته اعداد، عدد اول نشان‌دهندۀ بزرگنمایی دوربین و عدد دوم، قطر عدسی شیئی بر حسب میلی‌متر است. بزرگنمایی یعنی اینکه در یک دوربین مثلاً × 10، تصویری که در دوربین مشاهده می‌شود 10 برابر تصویری است که با چشم غیرمسلح دیده می‌شود و یا به عبارت بهتر فاصلۀ مثلاً 1000 متر را به اندازۀ 100 متر نشان می‌دهد. از تقسیم عدد قطر عدسی شیئی بر عدد بزرگنمایی، عددی حاصل می‌شود که به قطر مردمک دوربین معروف است. هرچه قطر مردمک دوربین بزرگتر باشد، تصویر دریافتی از دوربین روشنتر است و به عبارتی توانایی کارکرد دوربین در نور کم بیشتر است. در ضمن هرچه بزرگنمایی بالاتر برود، در صورتی که قطر عدسی شیئی ثابت بماند، کیفیت و وضوح تصویر پایین می‌آید.

تازه‌کارها غالباً این اشتباه را مرتكب می‌شوند و دوربین‌هایی سنگین با بزرگنمایی زیاد را انتخاب می‌کنند، اما باید دانست که بزرگنمایی بالا تضمین‌کنندۀ کیفیت تصویر نیست و تصویر واضح، روشن، شفاف و کوچک از تصویر کدر، لرزان و بزرگ بهتر است. دوربینی با بزرگنمایی مثلاً 25 را هیچگاه نمی‌توانید در دست بگیرید و برای طبیعت‌گردی استفاده کنید زیرا حرکات کوچک دست و لرزش‌های طبیعی بدن که نمی‌توان آنها را کنترل کرد، باعث لرزش شدید تصویر و افت کیفیت آن می‌شود.

به جز موارد ذکر شده در بالا، یک دوربین خوب باید مشخصات دیگری هم داشته باشد. مثلاً باید ضد آب باشد و درون آن به جای هوا از گاز نیتروژن پر شده باشد تا دوربین بخار نکند. وجود یک روکش از مواد پلاستیکی روی بدنۀ دوربین، آن را در مقابل ضربات ایمن می‌سازد. همچنین امروزه عدسی‌ها و منشور‌های دوربین‌های جدید با یک لایۀ بسیار بسیار نازک از مواد ویژه‌ای پوشش داده می‌شوند که این امر علاوه بر بهبود کیفیت تصویر، طول عمر عدسی‌ها را نیز افزایش می‌دهد و از ورود اشعه‌های مضر به چشم جلوگیری می‌كند.

یک دوربین خوب می‌تواند سال‌های زیادی برای شما کار کند و یار همیشگی شما باشد اما لازمۀ آن نگهداری درست از آن است. همیشه باید لنزهای آن را به وسیلۀ یک پارچۀ نرم، تمیز نگهدارید. همچنین همواره دوربین را باید در داخل کیف مخصوص آن حمل کنید. از گذاشتن دوربین روی زمین خودداری کنید زیرا ممکن است تصادفاً با پا به آن ضربه بزنید و یا موقع حرکت آن را فراموش کنید.